Algemeen

Vergrijzing

We verwachten dat het gebruik van Wmo-voorzieningen de komende jaren zal stijgen als gevolg van vergrijzing. Niet alleen het aandeel ouderen in onze gemeente stijgt, ouderen blijven ook langer zelfstandig wonen. In Borger-Odoorn is hier nog meer sprake van dan landelijk gemiddeld. 

Het is de uitdaging om jongeren te behouden voor onze gemeente om te wonen en te werken. Studie en werk elders zijn oorzaken voor het wegtrekken van veel jongeren uit de gemeente. En wie eenmaal weg is, komt niet zomaar terug.

Migratie

Hoewel migratie op zich niets nieuws is en er per saldo voor zorgt dat het aantal inwoners van ons land groeit (met name door arbeidsmigratie), heeft het ook geleid tot een opvangcrisis. En de opvangcrisis leidt tot vraagstukken waar onze gemeente mee te maken heeft. We hebben immers als wettelijke taak om vluchtelingen met een verblijfstatus (statushouders) te huisvesten. Die taakstelling stijgt. De druk op de opvanglocaties van het COA is zeer groot. Doorstroom van statushouders naar gemeenten is daarmee extra belangrijk geworden.

Daarnaast leidt de druk op opvanglocaties ertoe dat het rijk en het COA een politiek-bestuurlijk beroep doen aan gemeenten om te ondersteunen bij de opvang van vluchtelingen. Mogelijk gaat een ‘Spreidingswet’ ervoor zorgen dat gemeenten een wettelijke taak krijgen om vluchtelingen te huisvesten. Tot slot zorgt ook de opvang van Oekraïners voor een extra taak voor onze gemeente.

Onduidelijkheid over wet- en regelgeving op korte termijn

In juli 2023 is het kabinet gevallen. Dit werkt belemmerend bij het opstellen van de begroting. Het huidige demissionair kabinet handelt alleen nog lopende zaken af. Ook weten we niet wanneer een volgend kabinet zal aantreden. Aangezien uitvoering van (nieuwe) landelijke wet- en regelgeving een belangrijk aandeel van gemeentelijke taken uitmaakt, is dit een factor van betekenis.

Prijsstijgingen

We leven in een periode van hoge inflatie. In onze begroting zien we dit terug in de indexatie van verschillende uitgaven. Denk aan loonkosten van de gemeente zelf en van organisaties waar we mee samenwerken.

Vooralsnog zien we dat de inflatie nog niet eindig is. In verschillende CAO's gaan de lonen nog fors omhoog en dit heeft tot gevolg dat de prijzen van goederen en diensten stijgen. In deze begroting hebben we hierop geanticipeerd door de stelpost indexatie te verhogen met de voordelen uit de mei- en septembercirculaire. Hierdoor is er budgettaire ruimte om de hogere prijzen te kunnen opvangen.

We willen wel, maar kunnen we ook?

Hoewel we op het moment van schrijven in een lichte recessie zitten, zien we dit niet terug op de arbeidsmarkt. Veel bedrijven en overheden zijn op zoek naar personeel. Positief hieraan is dat gemeenten minder aan uitkeringen hoeven uit te geven. Maar de krappe arbeidsmarkt stelt ons hierbij wel voor een uitdaging. Dit zet een rem op de ambities.

Wij proberen hier op te reageren door ons zo goed mogelijk te presenteren op de arbeidsmarkt, trainees in te zetten en door zo integraal en opgavengericht mogelijk te werken.

Integraal en focussen

Gemeenten zijn vooral bezig met het uitvoeren van wet- en regelgeving. Die regels zijn in het algemeen vastgesteld door het rijk of een andere overheid. Op dit uitvoeringsniveau zien we vaak dwarsverbanden. Zo hebben energie en armoede alles met elkaar te maken, net als wonen en duurzaamheid. Het is al een opgave op zichzelf om die zaken met elkaar te koppelen.  

We doen het niet alleen: Borger-Odoorn en samenwerking

In 2010 heeft onze gemeente in BOCE-verband afspraken gemaakt om de uitvoering van bepaalde onderdelen te centreren. Denk daarbij aan het verstrekken van bijstandsuitkeringen en aan ICT-beheer. Ook op andere terreinen werken we samen met externe organisaties. Een voorbeeld is de Stichting sociale teams Borger-Odoorn, voor de uitvoering van Wmo, Jeugdwet en re-integratie. We nemen deel in gemeenschappelijke regelingen en participeren in steeds meer samenwerkingsverbanden. Voorbeelden zijn: Arbeidsmarktregio, Regio Deal Zuid- en Oost Drenthe en Inkoopregio Jeugd.

Samenwerking is gewenst – en in steeds meer gevallen ook nodig – om onze ambities waar te maken, maar die samenwerking vergt op zich ook tijd en afstemming. Tijd die dan weer niet intern kan worden ingezet voor het waarmaken van onze ambities. De uitdaging blijft om een goede balans te vinden tussen wat we zelf willen uitvoeren en wat we in samenwerking willen realiseren.

Elke regio telt, en dus ook onze regio

Onlangs publiceerden enkele belangrijke adviesraden van het Rijk het rapport ‘Elke regio telt’. In dat rapport constateert men dan het landsbestuur in de afgelopen decennia te lang en bewust heeft geïnvesteerd in gebieden die al sterk zijn. Denk bijvoorbeeld aan de Randstad. Andere regio’s, waaronder de onze, zijn hierdoor achtergebleven. Het Rijk geeft aan deze onwenselijke verschillen te willen aanpakken. Dat is een mooi streven. We zijn vooral benieuwd welke concrete maatregelen het nieuwe kabinet gaat nemen. Voor onze gemeente is daarbij van belang dat we het geluid van de regio goed laten horen in Den Haag. Via BOCE en de Vereniging van Drentse Gemeenten blijven we ons inspannen om dit onderwerp op de politieke agenda te houden. Ook via de P10 zullen we proberen onze invloed uit te oefenen.